Νέο Μουσείο Ακρόπολης και η καταστροφή του Αρχαιολογικού Χώρου Μακρυγιάννη

Αρχαιολογικός Χώρος Μακρυγιάννη

1. Σύμφωνα με εμπεδωμένη πάγια τακτική που εφαρμόζεται στα τελευταία χρόνια αφότου δρομολογήθηκαν στην χώρα μας τα μεγάλα δημόσια έργα επειδή η αρχαιολογική υπηρεσία δεν διαθέτει πόρους για την αντιμετώπιση των υψηλών δαπανών που σχετίζονται με την ανασκαφή εκτεταμένων θέσεων επιδιώκεται η από μέρους της αναδόχου εταιρείας οικονομική κάλυψη του έργου σε περίπτωση ανασκαφής συντήρησης και δημοσίευσης των αρχαίων. Σε όλα τα μεγάλα κυκλοφοριακά ή ολυμπιακά έργα που βρίσκονται σήμερα σε εξέλιξη ζητήθηκε η οικονομική κάλυψη σε περίπτωση αποκάλυψης αρχαίων και σωστικής ανασκαφής. Κατά την μέθοδο ενώ η οικονομική επιβάρυνση μετακυλίεται στην ανάδοχο εταιρεία η διενέργεια της ανασκαφής κατά το επιστημονικό μέρος βαρύνει κατ αποκλειστικότητα την αρχαιολογική υπηρεσία. Σύμφωνα με τα παραπάνω ενώ η ανάδοχος εταιρία πέρα από την διάθεση πόρων μεριμνά για τον εύρυθμο εργασιακό συντονισμό του έργου η λήψη αποφάσεων για την εκτέλεση της ανασκαφής και την ενδεχόμενη διατήρηση ή όχι αρχαίων κατά χώραν ανάγονται αποκλειστικά στην αρχαιολογική υπηρεσία. Κατά τα ανωτέρω έστω και αν υποτεθεί ότι ο ΟΑΝΜΑ είναι υπεύθυνος για την χρηματοδότηση των ερευνών και πρακτικές λεπτομέρειες εργασιακών σχέσεων δεν είναι δυνατό να συντονίζει ανασκαφικό έργο ούτε βεβαίως και να αποφασίζει επί της διατήρησης ή όχι αρχαίων και στην συγκεκριμένη περίπτωση -όπερ και το χείριστο- μνημειακών συνόλων. Συνεπώς η νομική ευθύνη σύννομης ή μη εκτέλεσης του έργου-παράνομης ή όχι καταστροφής αρχαίων- βαρύνει μόνο την Α' ΕΠΚΑ. Η ανάμειξη του ΟΑΝΜΑ σε θέματα ανασκαφής και κυρίως διάλυσης αρχαίων προκύπτει παράνομη.

2. Μετά τον εντοπισμό σημαντικότατου οργανωμένου αρχαιολογικού συνόλου στο οικόπεδο Μακρυγιάννη που ήταν αποτέλεσμα τηνς επαναδραστηριοποίησης των ανασκαφών από το 1997 και ύστερα θα όφειλαν οι υπεύθυνοι να στραφούν στην άμεση λύση της συστηματικής χωροθέτησης για την εξασφάλιση καταλλήλου χώρου για το έργο. Στην συνεδρίαση του ΚΑΣ 15/9.5.2000 προκύπτει εναργέστατα η διαπίστωση ότι ο αρχαιολογικός χώρος έχει μοναδική σημασία για την μακραίωνη ιστορία της Αθήνας (ε.α, σ3,4 Κωνστάντιος) ότι κάποια από τα κτήρια του συνόλου έχουν μοναδικό χαρακτηρισμό (ε.σ 2 Μπούρας). Στην λανθασμένη και επιστημονικώς αδόκιμη λύση της εσπευσμένης διάλυσης των νεωτέρων φάσεων συναίνεσε και η Α'ΕΠΚΑ μετά από σχετική της εισήγηση (Α'ΕΠΚΑ ΑΡ.ΠΡ. 4567/16.9.1997) το ΚΑΣ κατέληξε στην παράνομη απόφαση διάλυσης όχι μόνο των αρχαιολογικών λειψάνων της βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου αλλά αδιακρίτως και "αυτών (της ίδιας πάντα περιόδου) που αναμένεται να εμφανισθούν. .. όπου επεκτείνεται η ανασκαφή?". Ενώ το Σύνταγμα της χώρας προβλέπει την διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς ομάδα ειδικών του ΥΠΠΟ υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες αποφάσισε την μη αναστρέψιμη καθαίρεση αρχαίων της περιοχής Μακρυγιάννη , όσων μελλοντικώς θα ήρχοντο στο φως εν προκειμένω χωρίς διάκριση και αξιολόγηση.

3. Η διαδικασία καθαίρεσης αρχαίων για την κατασκευή του Νέου Μουσείου Ακροπόλεως προϋποθέτει την συστηματική πλήρη και ενδελεχή διερεύνηση του χώρου. Δεν νοείται η έναρξη εργασιών εκσκαφής για την θεμελίωση καθήν στιγμή δεν ήταν γνωστά τα τελικά σχέδια (θέση ακρίβεια, διαστάσεις κλπ.) του κτιρίου αλλά και ούτε η τελική μορφή η μέθοδος και το εύρος της θεμελίωσης. Η χορήγηση αδείας εκσκαφής χωρίς να έχει προηγουμένως ολοκληρωθεί η παραπάνω διαδικασία καθιστά την άδεια προώθησης εκσκαφών του ΚΑΣ ευάλωτη και μη σύννομη.

4. Ο περί την Ακρόπολη χώρος είναι αρχαιολογικός χώρος υψίστης αρχαιολογικής σημασίας, καθόσον αποτελεί ζώνη παγκόσμιας πολιτιστικής σημασίας. Η δικαιολογία ότι δεν δυνάμεθα να ομιλούμε περί αυτομάτου αρχαιολογικής προστασίας του χώρου Μακρυγιάννη "γιατί δεν έχει κηρυχθεί η Ακρόπολη" αποτελεί εξοργιστικό ισχυρισμό επικίνδυνο για την διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Αρχαιότητες όπως η Ακρόπολη, ο Παρθενώνας , ο ναός της Αφαίας στην Αίγινα, ο ναός της Φιγαλίας στην Αρκαδία, αλίμονο εάν θα χρειάζοντο την διαβεβαίωση της Πολιτείας για την διατήρησή τους. Στο εξωτερικό σημαντικά μνημεία όπως το Κολοσσαίο δεν χρειάζονται την εγγύηση του νόμου για την διατήρηση της ακεραιότητάς τους. Σε αντίθετη περίπτωση εάν στην Ελλάδα επιβάλετο η αρχαιολογική κήρυξη των παραπάνω θέσεων ο αρχαιολογικός χώρος θα αποδυναμωνόταν σε επικίνδυνο σημείο με αποτέλεσμα οι λοιπές αρχαιότητες και ιδίως οι δευτερεύουσας σημασίας αρχαιότητες να διατρέχουν κίνδυνο άμεσου και ολοκληρωτικού αφανισμού.

5. Στην κίτρινη ζώνη της ανασκαφής Μακρυγιάννη κάτω από τις επάλληλες στρώσεις της υστερορωμαικής και βυζαντινής περιόδου διακρίνονται ενδείξεις μη ανασκαμμένου στρώματος παλαιότερης περιόδου όπως δείχνουν δάπεδο και περιβάλλοντες τοίχοι τα οποία εκτείνονται σε χαμηλότερο επίπεδο στα ΝΔ του γηπέδου. Επειδή η διαδικασία θεμελίωσης με πασσαλόπηξη είναι διαδικασία που εφαρμόζεται μόνο μετά από εξαντλητική ανασκαφή μέχρι τον βράχο στην συγκεκριμένη περίπτωση υπάρχει κίνδυνος καταστροφής αρχαίων διότι η μέθοδος είναι "τυφλή" και το γεωτρητικό θα εισχωρεί σε στρώματα μη ανασκαμμένα.

6. Οι επάλληλες στρώσεις της υστερορωμαικής και βυζαντινής περιόδου που καταστράφηκαν ολοσχερώς στην νότια παρυφή του οικοπέδου σε ζώνη μήκους 60 μ και πλάτους 15 μ δεν αποτελούσαν απλώς αρχαίες στρώσεις συσσωρευμένου χώματος αλλά επάλληλες οικοδομικές φάσεις με σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα και αρχιτεκτονικά κατάλοιπα που αντιπροσωπεύουν σπουδαίο αρχαιολογικό σύνολο. Η εσπευσμένη καταστροφή των κτιρίων έστω και με άδεια του ΚΑΣ υπήρξε σαφώς παράνομη γιατί έγινε με τρόπο εσπευσμένο και πριν την εκτίμηση της σημασίας τους την κατανόηση της σχέσης τους προς τα ευρήματα της κόκκινης ζώνης και την δημοσίευση των ανακαλύψεων όπως ορίζει ο αρχαιολογικός νόμος.

7. Οργανωμένοι αρχαιολογικοί χώροι με επάλληλες οικιστικές φάσεις και μνημειώδη αρχιτεκτονικά κατάλοιπα όπως στην περίπτωση των αρχαιοτήτων του οικοπέδου Μακρυγιάννη (συμπεριλαμβανομένων των σπουδαίων αρχιτεκτονικών ευρημάτων που προσφάτως καταστράφηκαν στην κίτρινη ζώνη) χρήζουν ειδικής φροντίδας και προστασίας. Γενικά στην αρχαιολογική επιστήμη η σημασία αρχαιολογικής θέσης κρίνεται από την διατήρηση επαλληλίας οικιστικών φάσεων που υποδηλώνουν την συνεχή χρήση του χώρου δια μέσου των αιώνων. Όπως δείχνουν οι ανασκαφές που έγιναν στον χώρο Μακρυγιάννη τόσο κατά τα έργα της αττικό μετρό όσο και πιο πρόσφατα από την Α'ΕΠΚΑ η θέση αποτέλεσε σπουδαίο οικιστικό χώρο της Αθήνας με χρήση από τους προϊστορικούς χρόνους έως τον 19ο αιώνα. Η επιστημονική σπουδαιότητα του χώρου έγκειται στην ανακάλυψη καλώς διατηρημένων αρχιτεκτονικών καταλοίπων της υστερορωμαικής και βυζαντινής περιόδου για τους οποίους παλαιότερες έρευνες στην Αθήνα δεν είχαν φέρει στο φώς ικανοποιητικά στοιχειά. Πέρα από την επαλληλία φάσεων ιδιαίτερη σημασία έχει και η μοναδική μορφή όπως και η σημασία των κτιρίων που αποκαλύφθηκαν (όπως δηλώνεται από τα ίδια τα μέλη του ΚΑΣ Συνεδρίαση 47/27.11.2000). Οι παραπάνω οικιστικές φάσεις αποτελούν αδιαμφισβήτητο τεκμήριο της μακράς ιστορικής χρήσης της Αθήνας. Αποτελούν απόδειξη της ιστορικής ταυτότητας και της ειδοποιού διαφοράς της Αθήνας από πρωτεύουσες άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Η μακρά χρήση της Αθήνας δια των αιώνων αποτελεί σπουδαιότατο πολιτιστικό στοιχείο ανάδειξης της ιστορικής συνείδησης του νεοέλληνα και για τον λόγο αυτό τεκμήριο εξέχουσας εθνικής σπουδαιότητας που χρήζει απόλυτης διατήρησης και προστασίας. Η καταστροφή και η προσβολή συμβόλων όπως ο Μαραθώνας και στην συγκεκριμένη περίπτωση ο χώρος Μακρυγιάννη δεν προσβάλλουν μόνο τον χαρακτήρα και το φυσικό περιβάλλον του μνημείου αλλά στρέφονται κατά κύριο λόγο κατά της ιστορίας και του πολιτισμού του λαού που φέρεται ως φυσικός και ιστορικός κληρονόμος του υπό απειλή ιστορικού χώρου.